به گزارش واحد خبر روابط عمومی دانشگاه قم، متن کامل یادداشت دکتر علی مشهدی، عضو هیات علمی دانشگاه قم، به شرح زیر است:

نخست:  در 22 ژوئن 2025  دولت آمریکا و نیز رژیم اسرائیل طی حملات متعددی  تأسیسات هسته ای ایران را بمباران نمودند. به لحاظ سابقه هم می توان به حمله هفتم ژوئن 1981 رژیم اسرائیل به راکتور هسته­ای اوزیراک عراق در قالب عملیات اوپرا نیز اشاره نمود. بنابراین این پرسش حقوقی مطرح است که آیا این اقدام از منظر حقوق بین االملل مجاز است؟در پاسخ به این پرسش به اختصار باید گفت که در حقوق بین الملل عرفی و قراردادی، هرگونه حمله علیه تأسیسات هسته ای و سایر تأسیسات حاوی نیروهای خطرناک ممنوع اعلام شده است.

 2.دو دلیل اساسی برای این ممنوعیت وجود دارد: نخست اینکه تخریب کلی یا جزئی این تأسیسات می‌تواند موجب رها شدن نیروهای خطرناک و ورود لطمات جبران‌ناپذیر به جمعیت غیرنظامی و نقض اصل تفکیک شود و دوم اینکه تخریب شدید گسترده و طولانی مدت محیط زیست(اکوساید) را به دنبال خواهد داشت.(ماده 35 و 55 پروتکل اول و کنوانسیون انمود و اساسنامه (ICC

3.بند 4 مادۀ 56 پروتکل اول الحاقی1977 به کنوانسیون‌های 1949 ژنو و قواعد 8. 6 و 9. 1006 مجموعه قواعد کاربردی حقوق مخاصمات مسلحانۀ 1999 صلیب سرخ، حمله علیه تأسیسات هسته ای حتی اگر هدف نظامی باشد را منع کرده‌اند. پیش نویس 2022 کمیسیون حقوق بین الملل، قواعد عرفی تدوینی کمیته بین المللی صلیب سرخ، قطعنامه های متعدد مجمع عمومی  و شورای امنیت و  همچنین دستورالعملهای نظامی متعددی در حقوق داخلی کشورها در این زمینه ممنوعیتهایی را مقرر نموده است.

 4.ضمانت اجرای این اقدام نیز علاوه بر مسئولیت بین المللی دولت ناشی از عمل متخلفانه، می تواند به عنوان مصداق جنایت جنگی در چارچوب اساسنامه دیوان کیفری بین المللی تلقی شود.  علاوه بر این مادۀ «ج» (3) 85 پروتکل اول الحاقی حمله به کارگاه‌ها و تأسیسات حاوی نیروهای خطرناک را در شرایطی به‌عنوان نقض جدی محکوم و در حکم جنایت جنگی تلقی کرده است.

برای مطالعه تفصیلی تحلیلی بیشتر در این زمینه به دو منبع تحقیقی زیرمی‌توان مراجعه کرد:

 

1.کتاب حفاظت از محیط زیست در مخاصمات مسلحانه: متن و شرح اصول 2022 کمیسیون حقوق بین الملل، ترجمه علی مشهدی، انتشارات پژوهشکده شهر دانش، تهران،1402.

2. مقاله و رساله دکترا، حمله علیه تأسیسات حاوی نیروهای خطرناک از منظر حقوق بین الملل، علی مشهدی و مهتاب دقیق، فصلنامه حقوق دانشگاه تهران، ش2، تابستان 1400.