به گزارش واحد خبر روابط عمومی دانشگاه قم پنجمین همایش روزه‌داری، تغذیه، عملکرد ورزشی با حضور پروفسور حمید رجبی عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی، متخصص علم تمرین فیزیولوژی ورزشی و مربی بدن‌سازی تیم‌های ملی در تالار شیخ مفید دانشگاه قم برگزار شد.

در این نشست دکتر ادبی رئیس اداره تربیت‌بدنی دانشگاه قم عنوان کرد: برخی اساتید پایه‌ بودند که علم ورزش را وارد کشورمان کردند اما بعد از مدتی این علم در حالت ثبات قرار گرفت و در خط مستقیم حرکت کرد؛ تا این‌که نسلی به‌عنوان اساتید جریان‌ساز ازجمله پروفسور رجبی روی کار آمدند و شروع به ترجمه کتاب‌های بزرگ و مطرح جهان در سطح کشور کردند که تحول بزرگی در علم ورزش کشور ایجاد کرد.

 

وی افزود: شاگردانی که این بزرگواران تربیت کردند اکنون در بهترین دانشگاه‌های ایران و جهان مشغول فعالیت هستند و ما باید زحمات این بزرگواران را قدر بدانیم. یکی دیگر خصوصیات زبان‌زد پروفسور رجبی اخلاق، مهربانی و تواضع علمی ایشان است که باوجود این‌بار علمی فراوان همواره مثل یک دوست در کنار دانشجویان خود هستند.

 

 پروفسور حمید رجبی در این مراسم عنوان کرد: دغدغه اصلی ما همیشه نیاز دانشجویان بوده و یکی از نکات اساسی در دغدغه دانشجویان برنامه‌نویسی برای تمرین کاهش وزن و تناسب اندام بوده است. درحال‌حاضر ازنظر دانش نظری ایران تفاوتی با بهترین کشورهای روز دنیا ندارد و بهترین منابع را در اختیار دارد. ما ازنظر مرزهای دانش بسیار جلو هستیم و این ماحصل جریانی است که اتفاق افتاده و ما روزبه‌روز از نظر علمی نسبت‌به کشورهای همسایه پیش‌تر رفتیم؛ اما ازنظر برخی روش‌های تکنیکی هنوز کشورهای دیگر به‌دلیل سرمایه‌گذاری‌های بیشتر از ما چند گام جلوتر هستند.

 

وی افزود: همه ما در درجه اول کارشناسان ورزش هستیم و بعد تخصص‌های دیگری هم داریم. موضوع تناسب اندام موضوع مهمی است که با فاکتورهای متفاوتی بررسی می‌شود. تناسب اندام از نظر نگاه عامیانه و ورزشکاران مفهوم مفاوتی دارد؛ حتی در ورزشکاران نیز این تناسب اندام یکسان نیست. موضوع تناسب اندام تعریف واحدی ندارد و در هر جایگاهی تعریفی متفاوت از آن ارائه می‌شود؛ اما به‌طورکلی در ورزش همگانی به‌نظر می‌رسد که کسی تناسب اندام دارد که دور اندام‌های بدنش تناسبی نسبت‌به هم داشته باشند و درواقع در این جایگاه بدن مناسب بدنی استوانه‌ای شکل است.

 

در حال رسیدن به نقطه‌ای هستیم که از هر ۳ نفر ۱ نفر دچار معضل چاقی است

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی اضافه کرد: به این دلیل درباره تناسب اندام صحبت می‌کنیم که با معضل چاقی و اضافه‌وزن مواجه هستیم. چه درمورد آقایان و چه درمورد خانم‌ها و در کشورهای مختلف. در حال حاضر یکی از ۱۰ اولویت پژوهش کل دنیا کاهش وزن است که از اهمیت بالایی برخوردار است و متأسفانه این روند چاقی روزبه‌روز درحال افزایش است و در حال رسیدن به نقطه‌ای هستیم که از هر ۳ نفر ۱ نفر دچار معضل چاقی است.

 

این استاد دانشگاه بیان کرد: عوامل مؤثر در اضافه وزن و چاقی عوامل متفاوتی هستند. کنترل وزن نیز تحت دو عامل اصلی دریافت انرژی و نگه‌داری و مصرف انرژی است. اگر این تعادل برقرار باشد اتفاق خاصی نمی‌افتد و دامنه تغییرات کم و بی‌معناست؛ اما این کمی ساده‌انگارانه به‌نظر می‌رسد. انسان امروزی از نظر حجمی بیشتر از انسان گذشته غذا نمی‌خورد اما کیفیت غذایی او دست‌کاری شده و روحیات انسان‌ها نیز تغییر کرد و همین عامل برای ایجاد مشکل در انسان‌ها کافی خواهد بود.

پروفسور رجبی توضیح داد: شرکت‌های فعال در صنعت تغذیه برای حفظ سرمایه‌های خود و افزایش آن‌ها درحال دست‌کاری مواد غذایی و بدن ما با استفاده از مواد خاصی به‌نام مونوسدیم گلوتامات جهت فریب هیپوتالاموس و خوش‌مزه‌تر کردن مواد غذایی هستند که سبب سیری زودهنگام و فریب هیپوتالاموس می‌شود و این یعنی انسان امروز غذایی می‌خورد که مورد نیازش نیست.

وی افزود: نکته دیگر، کاهش فعالیت بدنی در دنیا است و دنیا دیده که با افزایش صنعتی شدن و استفاده انسان‌ها از غذاهای بی‌کیفیت شاهد روند چاقی هستیم اما در دوران کرونا آمارها نشان داد که عدم فعالیت انسان‌ها نیز سبب افزایش وزن و تغییرات وزنی منفی بوده‌است اما خیلی از انسان‌ها با مشکل اضافه وزن و چاقی خود کنار آمده‌اند و به این فکر می‌کنند که فقط ظاهر آن‌ها را خراب کرده؛ اما بسیاری از بیماری‌های امروز نشأت گرفته از اضافه وزن و چاقی هستند. یعنی غذاهای بی‌کیفیت و اضافه وزن سبب بروز مشکلات فراوانی در تندرستی و سلامت بشریت شده‌است درواقع بی‌تحرکی بتدریج سبب از بین رفتن انسان‌ها می‌شود.

 

این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: طبق تحقیقات هر یک ساعت ورزش و فعالیت بدنی مناسب، بطور میانگین معادل ۳ ساعت افزایش طول عمر است و این نشان می‌دهد که رشته علوم ورزشی رشته بسیار مهمی در کمک به حفظ سلامت جامعه خواهد بود. مونوسدیم گلوتامات ماده بسیار مخربی است که شرایط بدی را امروز برای انسان فراهم می‌کند. اولین تحقیقات در جهت کنترل این مشکلات رفتن به سمت سرکوب اشتها بود؛ یعنی استفاده از داروهایی که میزان افزایش اشتها را سرکوب می‌کند و همیشه انسان احساس سیری دارد. اما ما دوست داریم وزن را طوری کم کنیم که به سلامت بدن آسیبی نرسانیم؛ لذا از روش‌های خوب برای سرکوب اشتها استفاده از برخی مواد غذایی موجود در طبیعت مثل زنجبیل، شکلات تلخ، قهوه، دانه چیا، چای سبز، شنبلیله فلفل تند و دمنوش ماته است که استفاده از این مواد در کنار برنامه ورزشی شانس موفقیت را افزایش می‌دهد.

تنها استفاده از برنامه ورزشی در کاهش چاقی برخی افراد مؤثر نیست

وی افزود: تنها استفاده از برنامه ورزشی در کاهش چاقی برخی از افراد مؤثر نخواهد بود روش‌های مؤثر در کاهش وزن ورزش، رژیم غذایی و اصلاح عادت روزانه است. یکی دیگر از مباحث مهم در اضافه وزن میکروبیوم روده است؛ تحقیقات جدید نشان می‌دهد که بسیاری از بیماری‌های انسان امروز مربوط به مدل غذایی است که می‌خورد. طبق تحقیقات باکتری‌هایی که در روده انسان امروز است حتی ۱ درصد شبیه انسان‌های نخستین نیست. ۳۰ هزار باکتری در روده است که هر کدام کار خاصی برای بدن انجام می‌دهند؛ اما انسان امروزه این مواد را به‌دلیل تغییر غذا از دست داده است. پس یکی از مشکلات امروز تصحیح میکروبیوم است.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: ما به این جمع‌بندی می‌رسیم که در بحث مدیریت وزن، میکروبیوم روده بسیار تأثیر گذار است. تعداد و تنوع میکروبیت‌های روده در افراد لاغر بالاتر است که سبب کاهش انواع بیماری‌ها می‌شود. در صنعت نیز موادی برای کنترل اشتها ساخته‌شده؛ اسیدهای چربی که دارای زنجیره‌ی متوسط هستند که خیلی در بدن دچار سوخت‌وساز نمی‌شوند، اما موادی تولید می‌کنند که جلوی اشتها را می‌گیرد و عوارض جانبی زیادی هم ندارد. برای مثال روغن نارگیل و روغن هسته خرما ماده‌ای دارد که سبب سیری می‌شود اما درمورد این‌ها بسیار صحبت‌های منفی شده و یکی از دلایل آن هم حفظ محیط‌زیست است. بعضی مواد سبب افزایش متابولیسم بدن می‌شود مثل دارچین، بروکلی،‌ تخم‌مرغ،‌ لوبیا، بذر کتان، چای سبز، زنجبیل و قهوه.

 

پروفسور رجبی افزود: اگر بتوانیم جلوی اشتها را با غذاهای گیاهی بگیریم و ازیک‌طرف متابولیسم پایه را بالا ببریم در کنار ورزش به موفقیت‌های بسیاری دست خواهیم پیدا کرد دست پیدا خواهیم کرد. رژیم درمانی و محدودیت کالری روش‌های مختلفی دارد؛ ازجمله رژیم‌های کتوژنیک، رژیم‌های پرپروتئین، روزه‌داری متناوب، رژیم کم کالری با محدودیت زمانی (پروتئین معمولی)، رژیم کم کالری با محدودیت زمانی (پر پروتئین).

 

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی ادامه داد: ورزش هم مثل داروها وابسته به دوز و میزان خاصی است. ما در هیچ موردی بهترین برنامه نداریم، بهترین برنامه برای هر فردی را خود شخص و ژنتیک آن تعیین می‌کند. برخی تحقیقات نشان می‌دهند برای مثال مصرف سیب در انسان‌های مختلف پاسخ‌های متفاوتی در بدن ایجاد می‌کند. پس نمی‌توان یک برنامه واحد برای همه ارائه کرد.

 

پروفسور رجبی تشریح کرد: ما باید به‌دنبال برنامه‌هایی بگردیم که هم حین تمرین هم بعد از تمرین چربی سوزی داشته باشد. تمرینات اینتروال به تمرینات تناوبی برتری بیشتری دارد. اصول کلاسیک و ویژه در تمرین، اصل کارایی، اصل نشاط یا پای‌بندی و اصل هوشیاری و بیداری است. در چیدمان برنامه باید از برنامه‌های مختلفی استفاده کرد. برنامه‌های تمرینی زمانی موفق خواهد بود که بتواند توده بدن را درگیر کند، فشار مکانیکی هم داشته باشد، به‌صورت ای اینتروال باشد و با شدت تمرین بازی شود. اصول تمرین در کاهش وزن نیز افزایش انرژی مصرفی، پیوستگی حرکات، تنوع حرکات، استفاده از کل بدن، تولید آب فراوان، تعامل بین فشار متابولیکی و مکانیکی و منطقه تمرینی مناسب است.  درنتیجه به‌طورکلی خاموشی عضلانی و متابولیکی از مشکلاتی است که امروز برای بدن مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.